درخت بی‌مغز: آموزش سیذارتا گوتمه درباره‌ی تهیت

 

 

شعور آدمى مى‏ گوید هیچ‏کس دوست ندارد پریشان باشد. هرکس به طریقى دوست دارد تهى باشد. برخى مردم تهیّت تنبلى را دوست دارند که مجبور به کار کردن نباشند. همه دوست دارند از سر و صداى بچّه ‏ها که موجب ناراحتى‏ شان مى ‏شود تهى باشند. هرچند این‏گونه تهیّت‏ها بیرونى ‏ست؛ تهیّت حقیقى نیست.
تهیّت درونى (سونّیتا) به معناى آن است که به راستى، طبیعى و عادى باشیم، جانى داشته باشیم که از هم پاشیده و مغشوش نیست. هرکه این را تجربه کند، قدر آن را مى‏ داند. اگر تهیّت به درجه‏ى اعلاء خود گسترش یابد، که مطلقاً تهى بودن از «خود» است، نیبانّه مى‏ شود.
 جانِ پریشان دقیقاً برعکس است. از هر جهت پریشان است - جسماً، فکراً، و روحاً. کاملاً مغشوش است، و جزئى‏ ترین آرامش یا خرسندى ندارد. در تهیّت، ذمّه، بودا، و جان در ذات بنیادین خود وجود دارد. اهمّیتى ندارد که چندبار فریاد مى ‏زنیم: «به بودا پناه مى‏ برم.» براى جان آشفته وجود ذمّه ممکن نیست. براى کسانى که جانِ‏شان با «من» و «از آنِ من» آشفته است حتّى اگر به سه گوهر پناه ببرند، اصول آیین را فرا بگیرند، خیرات بدهند، و کارهاى شایسته انجام دهند، بوداى راستین، ذمّه، یا انجمن نمى‏ تواند وجود داشته باشد و تمام چیزها تنها یک مراسم بیهوده خواهد بود. بودا، ذمّه و انجمن حقیقى در جان تهى به‏ سر مى ‏برد. هر زمان که جان تهى از «من» و «از آنِ من» باشد، سه گوهر آن‏جاست. اگر براى لحظه ‏اى تهى است، بودا، ذمّه و انجمن موقتى خواهد بود. اگر تهیّت مطلق است، بودا، ذمّه، انجمن پایدار خواهد بود.